I-Word Foundation
Yabelana ngaleli khasi



THE

I-WORD

♌︎

Vol. 17 JULY 1913 Cha 4

I-Copyright 1913 ka-HW PERCIVAL

I-GHOSTS

AKEKHO izwe elikhululekile ekukholekelweni kuzona. Kwezinye izingxenye zomhlaba isikhathi esiningi sinikezwa izipoki; kwezinye izingxenye, bambalwa abantu abacabanga ngabo. IGhosta inokubamba okuqinile ezingqondweni zabantu baseYurophu, e-Asia nase-Afrika. EMelika bangamakholwa ambalwa uma kuqhathaniswa izipoki. Kepha izinkolo zomdabu ezithunyelwa kwamanye amazwe ziya ngokwanda, okusha kuyakhiwa, kanti neMelika, ekuthuthukiseni izipoki kanye nezinkolelo zayo, ingaphumelela noma ithuthukise kulokho izwe lakudala elinakho.

Emazweni asekhulile izipoki zinamandla futhi ziningi kunaseMelika, ngoba abantu balawo mazwe bagcine iziphongo zabo ziphila ngeminyaka yobudala, ngenkathi eMelika amanzi olwandle egeza ezingxenyeni ezinkulu zomhlaba; futhi abakhileyo bezingxenye ezomile babengekho abaningi ngokwanele ukugcina izipoki zempucuko yakudala ziphila.

Ukukholelwa ezipokini akuveli esikhathini samanje, kodwa kufinyelela emuva ebuntwaneni bomuntu, nasebusuku besikhathi. Kungakhathaliseki ukuthi bazama kangakanani, ukungabaza, ukungakholelwa kanye nempucuko akukwazi ukuqeda noma ukuqeda ukukholelwa ezipokini, njengoba izipoki zikhona futhi zinomsuka wazo kumuntu. Bakuye futhi, inzalo yakhe siqu. Bayamlandela ngeminyaka nangohlanga futhi, kungakhathaliseki ukuthi uyakholwa noma akakholelwa kukho, ngokohlobo lwakhe, bayomlandela noma bamandulele njengoba kwenza izithunzi zakhe.

Emhlabeni wakudala, izinhlanga nezizwe zinikeze indawo ezinye izinhlanga nezizwe ezimpini nasekunqobeni nezikhathi zempucuko, futhi izipoki kanye nonkulunkulu namademoni kuqhubekile nakho. Amagagasi esikhathi esidlule nesidlanzana samanje nokuhambahamba phezu kwamazwe asendulo omhlaba, ikakhulukazi ezindaweni ezisezintabeni nasezinhlotsheni, izindawo ezicebile emasikweni, inganekwane kanye nenganekwane. Izikhulu ziqhubeka nokulwa izimpi zazo zesikhathi esedlule, ukuphupha ngezikhathi zokuthula phakathi kwezigcawu ezijwayelekile, futhi zibambe ezingqondweni zabantu imbewu yezenzo ezizayo. Umhlaba wezwe lakudala awuzange ube ngaphansi kolwandle iminyaka eminingi, futhi ulwandle alukwazanga ukulihlanza ngesenzo samanzi alo futhi silukhiphe ezikhungweni zabaphilayo abaphilayo abafileyo nabaphile kuzo neziphepho ezazikhona never indoda.

EMelika, impucuko zakuqala ziyacishwa noma zingcwatshwe; ulwandle luhlanze amapheshana amakhulu ezwe; amaza ahlukane futhi aphumelela izipoki nobubi obuningi bomsebenzi womuntu. Lapho izwe liphuma futhi lahlanzwa futhi likhululekile. Amahlathi ayazulazula futhi abubula ngenxa yamapheshana ake atshalwa; izihlabathi zamachibi zigcwele lapho amanxiwa amadolobha aqhoshayo nabaningi angcwatshwa khona. Iziqongo zamaketanga asezintabeni kwakuyiziqhingi ezinezihlaziyi ezazisakazekile zezizwe zabomdabu, ezaziphindisela umhlaba obeshonile ekuqhamukeni kwalo kusuka ekujuleni, kungenazipoki. Lesi ngesinye sezizathu esenza iMelika izizwe ikhululekile. Kukhona inkululeko emoyeni. Emhlabeni wakudala inkululeko enjalo ayizwakali. Umoya awukho mahhala. Umkhathi ugcwele izipoki zesikhathi esedlule.

Izikhathi zemvamisa zivame ukubheka izindawo ezithile ukwedlula ezinye. Ngokuvamile, ama-akhawunti wesipoki mncane kakhulu edolobheni kunakwelinye izwe, lapho abahlali bembalwa futhi bephakathi kakhulu. Ezifundeni zakuleliya lizwe ingqondo iphenduka kalula emcabangweni wendalo kanye nama-elves nama-fairies, iphinde ibuye ixoxele izinganekwane zazo, futhi igcine izipoki ezizalwa ngumuntu. Edolobheni, ukushesha kwebhizinisi nenjabulo kubamba umcabango wamadoda. Amadoda asinasikhathi sesipoki. Iziphepho zeLombard Street neWall Street, azidonseli imicabango yomuntu. Noma kunjalo kukhona izipoki eziba nomthelela futhi zenze ukuba khona kwazo kuzizwe, ngokufanayo nangezipoki ze-hamlet, izidleke ohlangothini lwentaba eduze kwehlathi elimnyama, nezinhlungu emngceleni wesigobongo.

Indoda yedolobha ayizwelani nesipoki. Akunjalo-ke umuntu okhuphuka intaba, umlimi omatilosi nosomatilosi. Izimo ezi-Strange ezinikeza izimpawu zibonakala emafwini. Izinhlobo zama-dim zihamba ngaphansi kwehlathi. Anyathela kancane eceleni komgwaqo nemashi, abambe umgibeli ezingozini noma amxwayise. Izibalo ezimnyama nezinomoya uhamba ngezinyawo nasemathafeni noma ogwini olunesizungu. Baphinde futhi benze okunye okwenzeka emhlabeni; baphinda benze idrama yemikhumbi yolwandle. Indoda yomuzi ingajwayele izinganekwane ezinjalo, ihleka; uyazi ukuthi abanakuba neqiniso. Kepha ukungakholelwa nokuhlekwa usulu ngabaningi abanjalo, kunikeze ithuba lokuqiniseka okuqinile nokumangala, ngemuva kokuvakashela izindlu zangasese lapho imvelo ithanda ukubonakala kwesipoki.

Ngezikhathi ezithile ukukholelwa kuzizulu kusakazeka kabanzi kunakwezinye. Imvamisa lokhu kwenzeka ngemuva noma phakathi kwezimpi, izifo eziwumshayabhuqe, izinhlupho. Isizathu ukuthi inhlekelele nokufa kusemoyeni. Njengoba sinesikhathi esincane futhi singafundiswanga ngokutadisha, ingqondo iphenduka imicabango yokufa, nangemva kwalokho. Inika ababukeli futhi inika impilo izithunzi zabafileyo. Ama-Middle Ages ayeyisikhathi esinjalo. Ngezikhathi zokuthula, lapho ukudakwa, ukubulala kanye nobugebengu sekunciphile — lezo zenzo ziyazala futhi zithuthukise izipoki — izipoki ziningi futhi azinabufakazi. Umqondo uphendukile usuka emhlabeni wokufa uye emhlabeni lo nokuphila kwawo.

Izigxobo zingena futhi zidlule ekubeni umuntu azi noma zingazi, ukuthi ubanikeza umcabango omncane noma omncane kubo. Ngenxa yomuntu, izipoki zikhona. Ngenkathi umuntu eqhubeka njengomuntu wokucabanga futhi enezifiso, izipoki zizoqhubeka zikhona.

Njengoba sekuxoxiwe zonke izindaba zezinganekwane, amarekhodi agcinwe nezincwadi ezibhaliwe mayelana nezibuko, kubonakala sengathi akukho-oda mayelana nezinhlobo nezinhlobo zesipoki. Akukho kuhlukaniswa kwezigxobo okunikezwe. Akunamininingwane yesayensi yezipoki eseseduze, ukuthi uma umuntu ebona isiporhozi kungenzeka azi ukuthi siyisipoki esinjani. Umuntu angafunda ukwazi futhi angabe esaba izipoki njengezithunzi zakhe ngaphandle kokuzinaka kakhulu noma ukuthonywa ngokungafanele.

Isihloko singesinye esithandekayo, futhi imininingwane ngalo ehambisana nomqubekela phambili inqubekela phambili yomuntu, iyasiza.

(Kuzoqhutshwa)