I-Word Foundation
Yabelana ngaleli khasi



THE

I-WORD

AUGUST 1913


I-Copyright 1913 ka-HW PERCIVAL

AMADODA NABANGANE

Sicela unikeze incazelo yokungafi kanye nombuso kafushane ukuthi ukungafi kungafinyelelwa kanjani?

Ukungafi yisimo lapho umuntu eqaphela ukuthi ungubani kuzo zonke izifundazwe, izimo nezinguquko.

Ukungafi kumele kuzuzwe ngobuhlakani, ngokusebenzisa ubuhlakani. Ukungafi akunakufinyelelwa ngokukholelwa ngobumpumputhe ohlotsheni oluthile lokuba khona phakade ngemva kokufa, futhi akukho muntu ongangena esimweni sokungafi ngesipho, umusa, ifa. Ukungafi kufanele kuzuzwe ngokusebenza kanzima, ngobuhlakani.

Ukungafi kumele kuzuzwe futhi kutholwe ngaphambi kokufa, ngesikhathi sokuphila komuntu emzimbeni wenyama kulomhlaba wenyama. Ngemva kokufa akukwazi ukutholwa. Zonke izingqondo ezifakwe enyameni zilwela ukungafi. Uma ukungafi kungafinyelelwa ngaphambi kokufa, umzimba uyafa futhi ingqondo ibuyele emhlabeni ngomzimba omusha wenyama, isikhathi nesikhathi kuze kube yilapho kutholakala ukungafi.

Indlela yokungafi iwukuba umuntu ayeke ukuzihlanganisa nomzimba wakhe wenyama, noma ngezifiso nemizwelo yakhe, ubuntu bakhe. Kufanele azihlanganise nalokho okunokwethenjwa kolwazi; okungukuthi, naye ngokwakhe. Lapho ecabanga ngalokhu futhi ezihlanganisa nakho, ukungafi kubonakala kuseduze. Ukuze aphumelele kulokhu, umuntu kufanele athathe uhlu lwezingxenye nezakhi ezakha lokho azibize ngakho ngaphambili. Ngemva kwalolu hlu kufanele ahlole ukuthi yini eguquguqukayo kuye, nokuthi yini ehlala njalo. Lowo ophikelelayo futhi engathobeli isikhathi nendawo, kungokwakhe; konke okunye kuyadlula.

Kuyotholakala ukuthi imali, amasimu, izinto zakudala, impahla, isikhundla, udumo nanoma yini enye yalolu hlobo izwe eliyazisa kakhulu, kuphakathi kwezinto ezidlulayo, futhi akusizi ngalutho kumuntu ozama ukungafi. Izinto eziyigugu azibambeki, hhayi izinzwa.

Right isisusa kanye kwesokudla imicabango ekuphileni kwansuku zonke, kuzo zonke izigaba zokuphila kwansuku zonke, kungakhathaliseki ukuthi umkhakha wempilo ungaba kanjani, yizinto ezibalulekile. Akuyona impilo elula kakhulu eletha imiphumela esheshayo. Impilo ye-hermit, kude nokukhathazeka nezilingo, ayinikezi izindlela noma izimo. Umuntu onobunzima, izilingo, izilingo, kodwa ezinqobayo futhi ahlale ezilawula futhi eqinisile enjongweni yakhe ehlakaniphile yokuba ngongafi, ngokushesha futhi ekuphileni okumbalwa uzofinyelela umgomo wakhe.

Isimo sengqondo esiwusizo kakhulu ukuthi lowo ofunayo uyozazi ehlukene nomzimba wakhe, ehlukene nobuntu bakhe, izifiso zakhe, imizwa yakhe, izinzwa, nezinjabulo nokuhlupheka kwabo. Kumele uzazi ukuthi uhlukene futhi uzimele kukho konke lokhu, nakuba kubonakala kuthinta yena uqobo futhi ngezinye izikhathi kubonakala sengathi uyena. Isimo sakhe sengqondo kufanele sibe, ukuthi ungowokungapheli, uphila njengongenasiphelo, phakade, ngaphandle kwemingcele nokwehlukana kwesikhathi, noma ukucatshangelwa kwendawo. Leso isimo sokungafi. Kumele ajwayele ukubheka lokhu njengento engokoqobo. Khona-ke angakwazi. Ukuwuthanda akwanele, futhi ukuprakthiza ngakho, akusizi futhi kuwubuntwana.

 

Ingabe izinto umuntu azithandayo nangazithandi ziyizimpawu zomphefumulo wakhe? Uma kunjalo, zibonakaliswa kanjani? Uma kungenjalo, kuvelaphi lokhu okuthandwayo nokungathandwa

Igama elithi “umphefumulo womuntu” lisetshenziswa ngendlela exekethile futhi limelela izigaba eziningi zezingxenye ezingabonakali zalokho ngokuqondene nesici sawo esibonakalayo esibizwa ngokuthi umuntu. Umphefumulo ungasho isimo sakhe sangaphambi kokuzalwa, noma isimo sethunzi esingenangqondo ngemva kokufa, noma isimiso esingapheli esikuye ngesikhathi sokuphila. Umphefumulo womuntu lapha ubhekwa njengengqondo—isimiso sokucabanga, ukukhanya okuqaphelayo emzimbeni. Izinto umuntu azithandayo nangazithandi azibonakali engqondweni yakhe. Okuthandwayo nokungathandwa kuvela esenzweni somqondo esinesifiso.

Lapho ingqondo icabangela ezinye zezifiso izithanda; ezinye izifiso ingqondo engazithandi. Leso simo somqondo esicabanga ngesifiso, isifiso siyathanda; leso simo somqondo esicabanga kude nesifiso nezinzwa, isifiso asithandi. Ngale ndlela kuthuthukiswa ukuthandwa nokungathandwa phakathi kwengqondo nesifiso. Okuthandwayo nokungathandwa kuvela ekufaneni nasekungafanini kwengqondo nesifiso. Izizukulwane zomuntu zezinto azithandayo nangazithandi ziyazalwa futhi zikhuliswe kuye. Bese eveza akuthandayo nangakuthandi ngaye. Okuthandwa nokungathandwa okudalwe endodeni eyodwa kuzodala ukuthandwa nokungathandwa okwengeziwe endodeni ahlangana nayo; kanye nalabo basabanga okunye ukuthandwa nokungathandwa kwabanye abantu nabo abasakaza abakuthandayo nabangakuthandi; ukuze izwe ligcwale izinto ezithandwayo nezingathandwa. Ngale ndlela kungase kuthiwe izwe liwumfanekiso walokho akuthandayo nangakuthandi.

Siyalithanda izwe nezinto ezisezweni? Noma ingabe asibathandi? Kuyize ukuzama ukuyeka ukuthanda noma ukungathandi. Kuhle ukuba umuntu enqabe ukuvuma ngengqondo yakhe lokho aziyo ukuthi akulungile. Ngakho ubhalisa ukungathandwa okufanele. Kuhle ukuthi umuntu athande futhi acabange ngalokho akwaziyo ukuthi kulungile, futhi akwenze. Ngale ndlela akuthandayo kunokubaluleka namandla. Uma eziphatha ngale ndlela akuthandayo nangakuthandi, nabanye bazokwenza, futhi umhlaba uzoshintsha ngokuthandwa nangakuthandi.

Umngani [HW Percival]