I-Word Foundation
Yabelana ngaleli khasi



THE

I-WORD

NOVEMBER 1913


I-Copyright 1913 ka-HW PERCIVAL

AMADODA NABANGANE

Kuyini ukuhleka, futhi kungani abantu behleka?

Ukuhleka kuwukubonakaliswa kwesimo sengqondo kanye nemizwelo ngokusebenzisa imisindo yezwi eyindalo. Kumuntu nomuntu esimeni esijabulisayo sokuhleka kwakhe, zincike ezinhlobonhlobo kanye nasekuhlekeni; njengoba i-giggle, titter, gurgle, yentsha elula nethakazelayo; ukuhawuka okumnandi, noma ukuhleka kwenhliziyo okuhle; ukuhleka usulu, ukuthukwa, ukubhuqa, indelelo, ukuhleka usulu, inhlamba. Bese kuba nokuhleka okunyanyekayo komzenzisi.

Ukuhleka kuyinkomba eqinisekile yomlingiswa kanye nenhlanganisela yomzimba nengqondo yalowo ohlekayo, njengoba inkulumo kuyinkomba yokuthuthuka kwengqondo okuyinika ukuvezwa. Ukubandayo ekhanda, ukuqina kwamehlo, noma okunye ukugula emzimbeni, kungahle kube nobushelelezi nokuhlekisa, kepha lokho kungathinti umoya kanye nomlingiswa ongena kulokho kuhleka.

Ukudlidliza okungokomzimba kokuhleka kubangelwa isenzo sezintambo zezwi nomsindo wamandla omoya abaphezu kwabo. Kepha isimo sengqondo ngesikhathi sokuhleka sinika umoya ukuhleka, bese kusebenza ohlelweni lwezinzwa ukuze kuphoqelelwe ukuguguleka okunjalo kwemisipha nezwi njengoba kuzonikeza umzimba nekhwalithi yomsindo okukhona kuwo umoya wokuhleka kuveziwe.

Njengemimangaliso eminingi yempilo, ukuhleka kuvame kakhulu kangangokuba akubonakali kumangalisa. Kuyamangalisa.

Ngaphandle komqondo akukho ukuhleka. Ukuze ukwazi ukuhleka umuntu kumele ube nengqondo. Isideleli singenza umsindo, kepha sehluleka ukuhleka. Inkawu ingalingisa futhi yenze obukhazikhazi, kepha ayinakuhleka. Isidlakudla singalingisa imisindo yokuhleka, kepha ngeke sihleke. Akwazi ukuthi uzama ukuhleka ngani; futhi wonke umuntu ongumakhelwane uyazi lapho upholi ulingisa ukuhleka. Izinyoni zingagxuma futhi zimfushane futhi zibe ngama-twitter elangeni, kepha akukho ukuhleka; amakati namakati kuzohlanza, kugoqe, kugogeke noma kugobe, kepha akunakukwazi ukuhleka. Izinja nemidlwane zingahudula futhi zigxume futhi zikhonkothe ​​emidlalweni yokudlala, kodwa azinikwanga ukuhleka. Kwesinye isikhathi lapho inja ibheka ebusweni bomuntu nalokho okubizwa ngokuthi “ubuhlakani obunjalo” futhi nalokho okubonakala njengokubukeka okwaziyo, kuthiwa mhlawumbe uyakuqonda okujabulisayo futhi uzama ukuhleka; kepha akakwazi. Isilwane asikwazi ukuhleka. Ezinye izilwane ngezinye izikhathi zingalingisa imisindo yezwi, kepha lokho akuyona ukuqonda kwamagama. Kungaba yinto ecu kuphela. Inja ayikuqondi okushiwo amagama noma ukuhleka. Kungcono kakhulu ukuthi abonise isifiso senkosi yakhe, futhi ngezinga elithile asabele kuleso sifiso.

Ukuhleka kuyizwi elizenzakalelayo lokwazisa okushesha okwenziwa yingqondo, ngesimo esiveza ngokungazelelwe okuthile kokungafaneleki, ukungathandeki, ukungafaneleki, ukungaziphathi kahle. Lesi simo sinikezwa okuthile, noma isenzo, noma ngamazwi.

Ukuze uthole inzuzo egcwele yokuhleka futhi ukwazi ukuhleka kalula ingqondo kufanele, ngaphezu kokushesha ukuqonda ukuxaka, ukungahambisani, ukungalindelekile kwesimo, ithuthukise ubuhlakani bayo bokucabanga. Uma kungekho ukucabangela, ingqondo ngeke ibone izimo ezingaphezu kwesisodwa, ngakho-ke ayinakho ukwazisa kweqiniso. Kodwa uma kukhona ukucabangela ingqondo izothatha ngokushesha leso senzakalo ezinye izenzakalo nezimo ezihlekisayo futhi ihlobanise ukungahambisani nokuvumelana.

Abanye abantu bashesha ukuqonda isimo futhi babone iphuzu ihlaya. Abanye bangasiqonda lesi simo, kodwa ngaphandle kokucabanga abakwazi ukubona ukuthi leso simo singaphakamisa siphi noma siholele kulokho okuhlobene, futhi bayephuza ukubona leli phuzu kusihlaya noma esimweni sokuhlekisa futhi obambekile ekutholeni ukuthi kungani abanye abantu bayahleka.

Ukuhleka kuyisidingo ekukhuleni komuntu, futhi ikakhulukazi ekukhuleni kwengqondo ukuze kuhlangatshezwane nazo zonke izimo zokuphila. Kukhona uhleko oluncane ekugayeni ingcindezi eyisidina kanye nobunzima. Lapho ukuphila kudinga umshikashika oqhubekayo ukuze uthole ukuphila okuyize, lapho impi nezifo eziwumshayabhuqe zihlasela izwe, lapho ukufa kuvuna isivuno sakho ngomlilo nezikhukhula nokuzamazama komhlaba, lapho-ke kubonakala ukwesabeka nobunzima kanye nobunzima bokuphila kuphela. Izimo ezinjalo zikhipha futhi ziphoqelele ukukhuthazela namandla omqondo kanye nokushesha esenzweni. Lezi zimfanelo zomqondo zithuthukiswa ngokubhekana nokunqoba izimo ezinjalo. Kodwa nomqondo udinga ukukhululeka nomusa. Ingqondo iqala ukuthuthukisa ukuthula, ukukhululeka, umusa, ngokuhleka. Ukuhleka kuyadingeka ukuze kube lula nomusa wengqondo. Lapho nje izidingo zokuphila ezingenalutho sezinikeziwe, futhi ziqala ukunikeza inala, uhleko luyafika. Ukuhleka kwenza ingqondo ingaguquki futhi isusa ukuqina kwayo. Ukuhleka kusiza ingqondo ukuthi ibone ukukhanya futhi ijabule empilweni, kanye nobumnyama nokubanda. Ukuhleka kukhulula ingqondo ekucindezelekeni ngemva kokuzabalaza ngezinto ezibucayi, eziqinile nezimbi. Ukuhleka kufanelana nengqondo ngomsebenzi omusha. Ngokuthola amandla okuhleka, ingqondo ingavuselela amandla ayo futhi ibhekane nobunzima, ivimbele ukudangala ngisho nokusangana, futhi ingase ixoshe ukugula noma izifo. Lapho umuntu enaka kakhulu ukuhleka, khona-ke uthando lokuhleka luyivimbela ekwaziseni ukungathi sína, imithwalo yemfanelo, imisebenzi kanye nomsebenzi wokuphila. Indoda enjalo ingase ibe lula futhi ibe nenhliziyo enhle futhi ibe nempilo enhle, ingase ibone uhlangothi lwezinto ezihlekisayo, futhi ibe umuntu oginqikayo, olungile ojabulayo. Kodwa njengoba eqhubeka nokwenza ukuhleka kube intokozo, uyathamba futhi akakufanelekeli ukuhlangabezana namaqiniso aqinile okuphila. Angase ahawukele futhi amhleke umuntu acabanga ukuthi uthatha ukuphila ngokungathi sína kakhulu, nokho uyakuqonda futhi uyakwazisa ukuphila kangcono kunalowo ophila impilo enzima futhi ethwele kanzima ngenxa yokuhwaqabala.

Ubuningi besimo somuntu bunokwaziwa ngesikhathi esifushane ngokuhleka kwakhe kunamazwi akhe, ngoba uzama okuncane ukufihla futhi angafihla okuncane ekuhlekeni kwakhe. Ngamazwi angakwenza futhi kaningi asho okuhlukile kulokho akushoyo.

Kunqabile noma ngubani ongeke amukele umuntu ocebile, ozwakalayo ngokugcwele, ohleka ukupha okukhulu kokwazisa okusheshayo nobuhle obuhle obuvunyelwe ngevolumu yayo nethoni ukuze ivumelane ngokwenzeka nendawo, nokuthi ngubani ozohluleka ukugwema ukugcwala okungenalutho noma ukugogeka kwe Umuntu ophikelelayo ngokuxhamazela ebhokisini lakhe noma ebhavumini, noma ngabe umcimbi uyamcaphukisa noma cha. Ukuthi umuntu unempilo enhle yini noma akahlali kahle, ukugcwala noma ukuthambeka kwengqondo noma imizwa kungaziwa ngokuhleka kwakhe. Labo abanokuthambekela kokwethuka, ukuqina noma i-hysteria, bazobakhombisa ngama-gerky abo amfishane, noma ukukhala kwabo okude, okubukhali, okubhoboza ukuhleka. Imisindo enomsindo, i-rping, metallic, imisindo, i-squeal, iyinkomba yomlingiswa njengoba umlingiswa ogcwele kahle wembulwa ngokuvumelana kwawo ehlekisa. Ukuhlangana okuhlekisayo kukhombisa intuthuko eyenziwe kahle kumuntu ngamunye, noma ngabe kungenzekani lapho ukuhleka. Ukulahla ukuhleka kukhombisa ukungabi nentuthuko kumlingiswa, noma ngabe umuntu angazama kanjani ukufihla lokho ayikho. Izilahla zinika ukuvumelana ekuhlekeni, njengoba uhlaku luthuthukiswa. Ithoni, iphimbo kanye nomthamo wokungaboni ngaso linye lapho uhleka, kukhombisa ukungabi nalutho noma ukusonteka ekuthuthukiseni umlingiswa.

Umuntu onamandla kagesi ekuhlekeni kwakhe uvame ukuba ngesimo esingokwemvelo nesithokozisayo. Ubuqili nobuqili futhi ngokudabukisayo nabanesihluku bayophenduka ukuhleka kwabo, noma bengancenga noma bakhohlise ngamazwi abo.

Umngani [HW Percival]