I-Word Foundation
Yabelana ngaleli khasi



THE

I-WORD

JULY 1915


I-Copyright 1915 ka-HW PERCIVAL

AMADODA NABANGANE

Iyini isifo nokuthi yikuphi ukuxhumeka kunamabhaktheriya?

Isifo somzimba yisimo lapho ukwakheka kwezicubu zesitho esisodwa noma ngaphezulu komzimba kungajwayelekile ngendlela yokuthi umsebenzi wesitho noma isitho somzimba uphazamiseke noma umsebenzi wesitho esisodwa uphonswe ngaphandle kokujwayelekile. ubudlelwano nomunye noma ezinye izitho. Umphumela uba ukuthi izakhi zemvelo azisaxhumani nesisekelo somuntu—okungukuthi, nomgomo wokuhlanganisa, wokwakha womzimba.

Izifo zibangelwa ukudla okungafanele, ukuphuza, ukuphefumula, ukwenza kanye nokucabanga okungafanele. Isifo siyisithiyo ekusebenzeni okujwayelekile kwama-elementi ahlanganisa futhi asebenze izitho zomzimba wenyama.

Amagciwane ayisikhunta, izitshalo ezincane kakhulu, iningi lawo anomumo ofana nenduku, omile, onjengentambo. Amagciwane kuthiwa ayimbangela yezifo eziningi ezithathelwanayo kanye nezifo ezingatheleleki, ezihambisana nomthethosisekelo.

Nakuba amagciwane ehlobene kakhulu nezifo, amagciwane awazona izimbangela zezifo. Amagciwane akhula ngokushesha lapho izimo zokuphindaphindeka kwawo sezinikeziwe, futhi lezi zimo zilethwa ukucabanga okungalungile, ukwenza, ukuphefumula, ukudla nokuphuza. Amagciwane ngobuningi anele ukuba akhiqize izifo awakwazi ukuba khona lapho umuntu engazange awanikeze indawo evundile yokusakazeka kwawo emzimbeni wakhe. Ngokuvamile, cishe ngokufanayo, ukubola nokuvutshelwa ezinhlelweni zokugaya ukudla nezokuphuma kwendle kuyimbangela eyinhloko yezimo lapho amagciwane athola indawo yokuhlala evumayo kanye nokuthuthuka.

 

Yini umdlavuza futhi ingabe ikhambi, futhi uma ingelashwa, iyini ikhambi?

Umdlavuza yigama elinikezwa iqoqo lezimila ezintsha eziyingozi emzimbeni womuntu, ezikhula ngokulahlekelwa izicubu ezivamile ezizungezile, futhi ngokuvamile zibe yingozi. Umdlavuza ungesinye sezifo ezandayo ngokuthuthuka kwempucuko. Impucuko izala izifo, naphezu kwezinyathelo zokuvimbela kanye nokwelapha okunqoba izinhlobo zezifo ezazidlangile esikhathini esidlule. Lapho impilo yabantu iseduze kakhulu nesilwane nendlela yokuphila yemvelo, zizoba mbalwa izifo; kodwa lapho umzimba ukhuliswa kakhulu futhi ususwa kude ezimweni zawo ezilula, kuzoba lula ukungenwa yizifo. Ngokuhamba kwesikhathi, kuvela izinhlobo zezifo ezazingaziwa ngaphambili, futhi izifo ezenzeka ngezikhathi ezithile ziba ziningi. Ukukhula kwengqondo kuphakeme yilapho umzimba usengozini yokungenwa yizifo ngendlela efanayo noma njengezimo zomzimba. Eminyakeni yamashumi ayisishiyagalolunye ekhulwini elidlule isifo esisha, esaziwa ngaleso sikhathi ngokuthi i-la grippe, savela futhi sasakazeka ngokushesha ezingxenyeni ezinkulu zengxenye ephucuzekile yomhlaba. Ngokunjalo nezigameko zomdlavuza kuthiwa ziyanda.

Kukhona ingqamuzana lomdlavuza elingokomzimba. Kuningi kwalokhu kuwo wonke umuntu, kodwa ngokuvamile athuthukiswa kamuva, ngakho ahlala enganakiwe. Kukhona futhi igciwane lomdlavuza, futhi lokho akukona okwenyama, kodwa kuyi-astral. Igciwane livame ukuba khona emzimbeni we-astral, kodwa licashile; okungukuthi, akubangeli ukuthuthukiswa kwengqamuzana lomdlavuza. Izimo ezithile ziyadingeka emsebenzini kanye nokuphindaphindeka kwegciwane lomdlavuza. Ezimbili zalezi zimo ezivame ukufakwa ebufakazini yisimo somzimba osukhulile, okuyisici seminyaka yobudala engamashumi amane nangaphezulu, kanye nesimo sengqondo esiboniswa kangcono ukwesaba. Ngakho-ke, ukwesaba kanye neminyaka engaba ngamashumi amane kuthanda ukukhiqizwa kwamagciwane omdlavuza kanjalo nokuthuthukiswa nokuphindaphindeka kwamangqamuzana omdlavuza.

Umdlavuza ungelapheka futhi sewelapheka. Impendulo yalo mbuzo kanye nokwelashwa komdlavuza kwachazwa ku "Izikhathi Ngabangane" kumagazini we Izwi, September, 1910, Umq. XI., No.6.

Umngani [HW Percival]