I-Word Foundation
Yabelana ngaleli khasi



THE

I-WORD

Vol. 20 NOVEMBER 1914 Cha 2

I-Copyright 1914 ka-HW PERCIVAL

I-GHOSTS

(Iyaqhubeka)
Ama-Spirit of Desire of Men Dead

KUNGENKULUNGA futhi kungqubuzana nomthetho uma isifiso sabantu abafile, futhi okungajwayelekile ukuthi abantu abaphilayo bakwazi, bavunyelwe ukuhlasela abaphangi. Asikho isifiso ghost esingamelana nomthetho. Umthetho ukuthi akukho sifiso sesipoki sendoda efile engahlasela futhi iphoqe umuntu ophilayo ukuba enze okuphikisana nentando yalowo muntu noma ngaphandle kwemvume yakhe. Umthetho ukuthi akukho sifiso sesidumbu sowesilisa ofile esingangena emkhathini futhi senze emzimbeni womuntu ophilayo ngaphandle kokuthi lowo muntu abonise isifiso sakhe njengoba azi ukuthi akulungile. Lapho umuntu evumela inkanuko yakhe azi ukuthi ayilungile uzama ukwephula umthetho, futhi umthetho ngeke ukwazi ukumvikela. Umuntu ongeke avume ukubanjwa yisifiso sakhe sokwenza lokho akwaziyo ukuthi akulungile, enza ngokulandela umthetho, umthetho uvikela ebubini obuvela ngaphandle. Isifiso sesifiso asikwazi futhi asikwazi ukubona umuntu olawula isifiso sakhe futhi enze ngokuvumelana nomthetho.

Umbuzo kungenzeka, owesilisa wazi kanjani lapho enelisa isifiso sakhe, nalapho esondla isifiso sendoda ethile efile?

Ulayini wokwehlukaniswa uhlukile futhi unesimilo, futhi ukhonjiswe kuye ngo “Cha,” “Yima,” “Ungenzi,” unembeza wakhe. Ukondla isifiso sakhe lapho enika ukuthambekela kwemvelo kwezinzwa, futhi usebenzisa umqondo wakhe ukuthola lokho abakufunayo kwezinzwa. Kuze kube manje lapho ethola izinto zezinhlwathi ukuze alondoloze umzimba wakhe uphilile futhi uphilile, uyazikhonza futhi uthobela umthetho futhi uvikelwe yiwo. Ukudlula ngalé kwezifiso zemvelo ezinengqondo zemizwa azizwa ngaphansi kweziphawu zezifiso zesifiso sabantu abafile abanezifiso ezifanayo, abadonsekela kuye futhi basebenzise umzimba wakhe njengesiteshi ukunikezela izinkanuko zabo. Lapho edlulela ngalé kwalokho okufunwa yimvelo, uzenzela isifiso sesipoko noma izipoki, okuzoba isimo ngemuva kokufa kwakhe futhi zidle imizimba yabantu abaphilayo.

Ngokuhlose, lesi simo sesifiso sokudla isidlo sowesilisa singabhekwa yinkambu ebanzi yezenzo noma ukwaneliseka okuningana kwezifiso zomuntu. Lokhu kunjalo ngoba akaziphathi yena yedwa, kepha ithonya langaphandle lesifiso somoya liyalela, lenze izinto, futhi lilethe izimo zempilo yomuntu ophilayo ukuba azilolonge.

Izipoki zesifiso ezibuka umzimba zingase zikhishwe futhi zigcinwe ngaphandle. Enye yezindlela zokuzixosha ngokukhipha amademoni; okungukuthi, isenzo somlingo somunye umuntu phezu kwesipoki ku-obsessed. Indlela evamile yokukhipha amademoni iwukuthi ngokwenza incantation kanye nezenzo zemikhosi, njengokugqoka izimpawu, ukuthwala i-talisman, ukushisa impepho enephunga elimnandi, ukunikeza okusalungiswa okuphuzwayo, ukuze kufinyelelwe isipoki sesifiso futhi sikukhiphe ngokunambitha nokuhogela nomuzwa. Ngemikhuba enjalo yenyama ama- charlatans amaningi asebenzisa ukuthatheka kwabathathekile kanye nezihlobo zabo ezizobona ukuxoshwa kukadeveli ohlezi ngaphakathi. Lezi zinqubo zivame ukusetshenziswa njengamafomu okulandela, kodwa zinolwazi oluncane ngomthetho othintekayo. I-Exorcism ingase futhi yenziwe yilabo abanolwazi lwemvelo yezipoki ezifisa ukuhlala. Enye yezindlela ukuthi lowo okhipha umoya, esazi isimo sesipoki esifisayo, ubiza igama laso futhi ngamandla eZwi uyala ukuba sisuke. Akekho umuntu okhipha umoya onolwazi ozophoqa isipoki ukuthi sishiye umuntu othathekile ngaphandle uma lowo okhipha umoya ebona ukuthi kungenziwa ngokomthetho. Kodwa ukuthi kungokomthetho yini angeke kukhulunywe umuntu othathekile noma abangani bakhe. Lokho kumele kwaziwe ngumxoshi.

Umuntu omoya wakhe omsulwa futhi onamandla ngokwazi kwakhe nangokuphila ngokulunga ngokuzixosha kwakhe uzikhipha izipoki kwabanye. Uma umuntu okhathazekile efika phambi kwendoda enjalo emsulwa namandla, futhi ekwazi ukuhlala, isifiso sesipoko kufanele sishiya okhathazekile; kepha uma isifiso sesipoki sinamandla kakhulu kuye, lowo okhathazekile uphoqelekile ukuba ashiye ubukhona futhi aphume emoyeni wobumsulwa namandla. Ngemuva kokuba isipoki siphumile, indoda kufanele ilalele umthetho njengoba yazi, ukugcina isipoki futhi sivikele ukuthi singamhlaseli.

Umuntu okhathazekile angaxosha isifiso sesipoki ngenqubo yokubonisana nangokuthanda kwakhe. Isikhathi sokwenza umzamo isikhathi lapho indoda ikhulile; okungukuthi, lapho isifiso ghost singalawuli. Cishe akunakwenzeka kuye ukuthi abonisane noma akhiphe isipoki ngenkathi i-ghost isebenza. Kepha uma umuntu ekhipha umoya wakhe, indoda kumele ikwazi ukuba namandla, inqobe ukubandlulula kwayo, ihlaziye ububi bayo, ithole izisusa zayo, futhi iqine ngokwanele ukwenza lokho yazi ukuthi ilungile. Kepha umuntu okwaziyo ukwenza lokhu, uvame ukungabi nesikweletu.

Ukuqeda isifiso somoya esinamandla, njengokubona i-fiend yezidakamizwa, noma umuntu ogcwele ubisi, kudinga imizamo engaphezu kweyodwa futhi kudinga ukuzimisela okukhulu. Kepha noma ngubani onomqondo angakhipha emzimbeni wakhe futhi aphume emkhathini wakhe lezo zifiso ezincane zesifiso sabantu abafile, ezibonakala zingabalulekile kodwa zenze impilo ibe isihogo. Lokhu kungukubanjwa okungazelelwe kwenzondo, umhawu, ukuhaha, ububi. Lapho ukukhanya kwesizathu kuvulelwa umuzwa noma umfutho enhliziyweni, noma noma yini ethwelwe inyumbazane, inhlangano evumayo iyakhuhla, ifunze ngaphansi kokukhanya. Ngeke ihlale ekukhanyeni. Kumele ihambe. Iyaphuma njengesixha sezinzwa. Ngokucashile, ingabonakala njengesidalwa esise-liquid, efana ne-eel, njengesilwane esiphikisayo. Kepha ngaphansi kokukhanya kwengqondo kumele kukhululeke. Bese kuba nomuzwa wokunxephezela wokuthula, wenkululeko, kanye nenjabulo yokweneliseka ngokudela lezi zinqumo olwazini lokulunga.

Wonke umuntu uyazi ngemizwa kuye ngokwakhe lapho ezama ukunqoba ukuhlaselwa kokuzonda noma ukuthanda inkanuko, noma umhawu. Lapho ebonisana ngakho, futhi kubukeka sengathi uyifezile inhloso yakhe, futhi nokuzikhulula, wathi, “Kepha angifuni; Ngeke ngivumele ukuhamba. ”Noma nini lapho kuvela lokhu, kungenxa yokuthi isifiso somphimbo saphenduka esinye ithuba futhi sabamba okusha. Kodwa uma umzamo wokubonisana ugcinwe up, futhi ukukhanya kwengqondo kuqhubeka nomuzwa, ukuze kugcinwe kukukhanya, ukubanjwa ekugcineni kuphele.

Njengoba kushiwo ngenhla (The Word, Umq. 19, No. 3), lapho umuntu eseshonile, izifiso ezimqhuba ekuphileni zidlula ezigabeni ezihlukene. Lapho isifiso esikhulu sesifinyelele eqophelweni lokuhlukana, kwakhiwa isipoki esisodwa noma ezimbalwa, futhi okusele kwesisindo sesifiso sidlulela ezinhlotsheni eziningi zezilwane ezibonakalayo (I-Vol. 19, No. 3, Amakhasi 43, 44); futhi ziyizinto zalezo zilwane, ngokuvamile izilwane ezinamahloni, njengezinyamazane nezinkomo. Lezi zinhlangano, nazo, ziyizipoki zezifiso zabantu abafile, kodwa azizona izilwane ezidla inyama, futhi azihlukumezi futhi azidli izidalwa eziphilayo. Izipoki zesifiso sokudla zamadoda afile zinesikhathi sokuzimela, isigameko nezici zazo ezinikezwe ngenhla.

Manje ngokuphela kwesipoko sesifiso. Isifiso sesifiso sowesilisa ofile ngaso sonke isikhathi siba nengozi yokubhujiswa, lapho siphuma endaweni yaso esemthethweni yesenzo futhi sihlasele umuntu onamandla amakhulu futhi angabhubhisa i-ghost, noma uma ihlasela umuntu omsulwa noma omsulwa onekarma ngeke kuvume ukuhanjiswa kwesifiso ghost kwabafileyo. Endabeni yendoda enamandla, onamandla angazibulala ngokwakhe; akadingi okunye ukuvikelwa. Endabeni yabamsulwa, evikelwe ngumthetho, umthetho uhlinzeka ngokufa komuntu. Lokhu kubulawa kwabantu kuvame ukuba ngama-neophytes athile, ngokwezinga lesithathu lomjikelezo ophelele wokuqalwa.

Lapho izifiso zezifiso zabantu abafile zingahlukaniswa yilezi zindlela, ubukhona bazo bokuzimela bufika ngezindlela ezimbili. Lapho bengakwazi ukuthola isondlo ngokulandela izifiso zabantu, baba buthakathaka bese behlukana bese behlakazeka. Kwelinye icala, ngemuva kokuba isifiso somuntu ofile sihlasele izifiso zabaphilayo futhi sinamandla anele, singena emzimbeni wesilwane esonakele.

Zonke izifiso zomuntu, ezinobumnene, ezijwayelekile, ezesabekayo, ezinonya, zidonswa ndawonye ngesikhathi sokukhula komzimba womzimba, ngesikhathi sokuphindukuzalwa komzimba. Ukungena kukaNowa emkhunjini wakhe, ethatha zonke izilwane kanye naye, kungumfanekiso womcimbi. Ngalesi sikhathi sokuphindukuzalwa kabusha, izinkanuko ezazikhiqize isifiso sobuntu bokuqala, ziyabuya, ngokuvamile njengesisindo esingenamuntu, bese zingena kowesifazane ngowesibeletho. Leyo yindlela ejwayelekile. Abazali benyama bangubaba nonina womzimba wenyama; kepha umqondo wokufunda umzimba ungubaba wengane yezifiso zayo, njengakwezinye izici ezingezona ezomzimba.

Kungenzeka ukuthi isipoki sesifiso sobuntu bangaphambili simelana nokungena emzimbeni omusha, ngoba isipoki sisasebenza kakhulu, noma sisemzimbeni wesilwane esingakalungeli ukufa. Khona-ke umntwana uyazalwa, engenaso leso sifiso. Esimeni esinjalo, isipoki sesifiso, lapho sikhululiwe futhi sisenamandla kakhulu ukuba singahlakazwa futhi singene emkhathini njengamandla, sikhangwa futhi siphila emkhathini wengqondo womqondo ophindukuzalwa, futhi iyisathelayithi noma “umhlali” emkhathini wakhe. Kungase kusebenze ngendoda njengesifiso esikhethekile ngezikhathi ezithile zokuphila kwayo. Lona “umhlali,” kodwa hhayi “umhlali” osabekayo okukhulunywa ngaye izazi zemilingo, kanye nemfihlakalo ye-Jekyll-Hyde, lapho uHyde “wayengumhlali” kaDkt. Jekyll.

(Kuzoqhutshwa)