I-Word Foundation
Yabelana ngaleli khasi



THE

I-WORD

Vol. 15 APRIL 1912 Cha 1

I-Copyright 1912 ka-HW PERCIVAL

UKUPHILA

(Iyaqhubeka)

UKUZE siphinde sifanekise ukuthi isimo nesakhiwo kanye nemvelo nokucabanga kanye nobunkulunkulu abakha inhlangano ebizwa ngokuthi umuntu akuphili ngempela, ukuthi isimo sengqondo nezithakazelo zakhe ekuphileni kwangaphandle kunqamula umuntu obishini lokuphila futhi ngaleyo ndlela kumvimbele. kusukela ekuphileni kwangempela, ezinye izimpilo noma izinhlobo kunalezo esezinikeziwe zingabhekwa kanye nempilo evamile yesintu.

Umthengisi uyindoda yokuhwebelana. Yini, nini, kanjani futhi kuphi futhi ini, nini, kanjani futhi kuphi okufanele afunde futhi akwenze. Ngokuzijwayeza nangokuhlangenwe nakho uthola umqondo walezi zinto. Ukuze abenzele inzuzo engcono kakhulu imfihlo yakhe yempumelelo. Ikhono lakhe kwezohwebo liwukuthola lokho akuthengayo ngokuncane ngangokunokwenzeka nokubonisa labo athenga kubo ukuthi ukhokhe inani elikhulu; ukuze athole konke angakwenza ngalokho akudayisayo futhi anelise amakhasimende akhe ukuthi intengo abathenga ngayo iphansi. Kumele enze ibhizinisi, futhi ngokwanda kwalo ube nedumela lokuziphilisa. Uyothembeka uma ekwazi, kodwa kufanele enze imali. Ubheka inzuzo; ibhizinisi lakhe lingelenzuzo; kumele abe nenzuzo. Kumelwe ahlale eqaphile ngezindleko namarisidi. Kumelwe anciphise izindleko, futhi andise izinzuzo zakhe ngokuthengisa. Ukulahleka kwayizolo kumele kukhokhelwe yinzuzo yanamuhla. Inzuzo yakusasa kumele ikhombise ukwenyuka kunenzuzo yanamuhla. Njengomthengisi, isimo sakhe sengqondo, umsebenzi wakhe, ukuphila kwakhe, kungokwandiswa kwenzuzo. Nakuba engazi, ukuphila kwakhe, esikhundleni sokumzuzela ukugcwala komthombo wako, kushintshwa ngokubonakala ekuthola lokho okumelwe nakanjani akulahlekele.

Umdwebi wenza kubonakale ezinzwa noma engqondweni, lokho ababengazange bakubone; ungumhumushi wezinto ezinhle emhlabeni womqondo, isisebenzi emhlabeni ovusa inkanuko, kanye nomguquli kanye nomguquli wezinkanuko emhlabeni ofanele. Umdwebi umelwe izinhlobo zomlingisi, umqophi, umdwebi, umculi kanye nembongi.

Imbongi ithanda ubuhle futhi iyakujabulela ukucatshangelwa ngabahle. Ngaye uphefumula umoya wemizwa. Uyancibilika ngozwelo, uhleka ngenxa yenjabulo, uhlabelela indumiso, ukhala ngosizi nokucindezeleka, usindwa usizi, uphethwe umunyu, umunyu ngokuzisola, noma ulangazelele ukuvelela, udumo nodumo. Uvuka ejabulweni lenjabulo noma ashone ekujuleni kokuphelelwa ithemba; ucabanga okwedlule, uyakujabulela noma uyahlupheka okwamanje; futhi, nge-melancholy noma ithemba libheka ikusasa. Ngokuyizwa kahle le mizwa uyishuna ibe imitha, isigqi kanye nemvumelwano, inika umbala ezinhlobonhlobo zayo futhi ikuthwebule iqondane nomqondo. Uthinteka ngendlela exakile ngabantu; uzizwa ngokujulile futhi enyakaziswa inkanuko yesifiso; ufinyelela phezulu ngokulangazelela kokuhle, futhi kungenzeka ukuthi unokuqonda kokungafi kanye nobunkulunkulu kumuntu. Njengembongi, uyajabula futhi uvuselelwe futhi uvusa futhi uvuselele imizwa, umcabango kanye nemfashini. Imisinga yempilo yakhe ibangelwa imizwa yakhe kanye nezifiso zakhe ezisusiwe emthonjeni wazo kanye nokucabanga ngobuhle obungaphezu kwamandla akhe kube isivunguvungu sokuphila kanye ne-delirium yezinzwa.

Umculo uyimpilo yemizwa. Umculi uzwa ukugeleza kwempilo ngemizwa futhi anikeze izwi kulokhu ngokungezwani, inothi, isikhathi, umculo nokuvumelana. Amagagasi emizwa ashanela phezu kwakhe. Uthwebula izithombe ezinzwa ngombala wamathoni akhe, abize amandla aphikisayo abe yisimo futhi enze izindinganiso ezihlukene zivumelane nendikimba yakhe. Uvusa futhi abize izifiso ezilele ekujuleni kwazo, akhuphuke ngamaphiko enjabulo noma abize izibusiso zomhlaba jikelele. Njengomculi, ufuna ukuvumelana kokuphila; kodwa, ngokulandela imizwelo, usemisinga yabo eguquguqukayo eholwa kude nomzila oyinhloko wokuphila futhi uvame ukucwiliswa enjabulweni evusa inkanuko.

Umdwebi ungumkhulekeli wobuhle ngesimo. Uyathinteka izibani kanye nemithunzi yemvelo, ukhulelwa i-ideal futhi uzama ukuveza lokho okuhle ngombala nangomfanekiso. Ufanekisa lokho okuvamise ukungabonakali noma aphinde aveze lokho okusobala. Ngombala nangomfanekiso, uhlanganisa izigaba zemizwa zibe yisimo; usebenzisa i-pigments ukuze agqokise isimo asithathayo. Njengomdwebi, ukhulelwa ubuhle busesimweni esihle, kodwa ubuphishekela ngezinzwa; lapho kuyambalekela; esikhundleni salokho, uthola izithunzi zawo; asithekile, adideke, ngenxa yalokhu uvalekile futhi akakwazi ukubona umthombo wogqozi nokuphila kwakhe; ulahlekelwa yizinzwa lokho ngendlela abeyicabangele.

Ukubaza kuwukubonakaliswa kwemizwelo. Ngemizwa umqophi uthanda izinhlobo ezingabonakali zobuhle namandla. Uphefumula ngemizila yezinkondlo, uphila ngokuvumelana nomculo, ujatshuliswa umoya wokudweba, futhi angawenza abe sesimweni esiqinile. Uma ethathekile ubuka umlingiswa ohloniphekile noma umusa noma ukunyakaza, noma athayiphe okuphambene kwalokhu, futhi azame ukunikeza umzimba ngendlela ecatshangwayo. Ubumba ngezinto zepulasitiki noma asike ashiye etsheni eliqinile umusa, ukunyakaza, uthando, umlingisi, isimo sengqondo esithile nohlobo, alubambile futhi lapho lucwebezela noma lubangele ukuthi isimo esihlanganisiwe sibonakale siphila. Njengomqophi, ubona umzimba ofanele; esikhundleni sokudonsela ekujuleni kwempilo yakhe ukuyidala yena, ngokuba yisisebenzi semizwa, uba yisisulu sezinzwa zakhe, ezisusa impilo yakhe emqondweni wakhe; futhi, lezi uyalahlekelwa noma azikhohlwe.

Umlingisi ungumdlali wengxenye. Ungumdlali ongcono kakhulu uma ecindezela ubunikazi bakhe ekulingiseni indima ayidlalayo. Kumelwe anikeze amandla okubusa ngokukhululekile emoyeni wengxenye yakhe futhi avumele imizwa yayo idlale ngaye. Uba umfanekiso wonya, ukuhaha, noma inzondo; ukhombisa ubukhazikhazi, ubugovu nobuqili; kumele aveze uthando, isifiso sokuvelela, ubuthakathaka, amandla; lidliwa ngumona, libunile ngukwesaba, lihangulwe ngumhawu; evutha intukuthelo; udliwe yinkanuko, noma unqotshwe usizi nokuphelelwa ithemba, njengoba ingxenye yakhe idinga ukuba abonise. Njengomlingisi ezingxenyeni azidlalayo, impilo yakhe nemicabango kanye nezenzo kufanele zikhiqize futhi ziphile phezu kwempilo nemicabango kanye nezenzo zabanye; futhi, lokhu kuyamsusa emithonjeni yangempela yokuphila kwakhe kanye nobuyena bangempela ekuphileni kwakhe.

Umlingisi, umqophi, umdwebi, umculi, imbongi, bangochwepheshe kwezobuciko; umculi uyawahlanganisa futhi uwumfanekiso wawo wonke. Ngayinye ihlobene futhi imelelwe kwenye, ngokufanayo njengoba umuzwa ngamunye umelelwe futhi upheleliswe eminye. Ezobuciko zingamagatsha aphuma emkhakheni omkhulu wobuciko. Labo abajwayele ukubizwa ngamaciko basebenzela ngaphandle emagatsheni. Lowo osebenza iminyaka eminingi emikhakheni eminingi yobuciko kodwa ehlale ebuyela emthonjeni wawo, lowo oba yinkosi yazo zonke, ungumdwebi wangempela kuphela. Khona-ke, nakuba engase angasebenzi ngaphandle ngokusebenzisa izinzwa, udala ngobuciko beqiniso emhlabeni wokuhle nowangempela.

(Kuzoqhutshwa)