I-Word Foundation
Yabelana ngaleli khasi



IDEMOCRACY IS SELF-GOVERNMENT

UHarold W. Percival

INGXENYE III

DEMOCRACY-CIVILIZATION

Intando yeningi nentuthuko ziyindlela yomunye njengoba inhloso inhloso. Zihlobene futhi zincike komunye nomunye. Ba njengoba imbangela umphumela. Bangabantu nemvelo ayenzayo.

Intando yeningi nguhulumeni omele abantu uqobo abakhethe ukubusa kubo, abantu abanikeze igunya namandla okubusa, futhi abamele, noma kufanele baphathwe, banomthwalo wemfanelo kubantu ngalokho abakwenzayo kuhulumeni.

Impucuko inguquko eyenziwe ngumuntu esuka kumvelo yemvelo neyakudala ayisa ekwakhiweni kwezepolitiki nakwezenhlalo nangokomzimba okwenziwa imboni, okwakha, okuhweba; ngemfundo, ukusungulwa, ukutholwa; ngobuciko, isayensi kanye nezincwadi. Lezi yizinkulumo zangaphandle nezibonakalayo eziya empucukweni yentuthuko yangaphakathi yomuntu njengoba esondela kwinqubo yentando yeningi — ukuzibusa.

Impucuko yintuthuko yezenhlalo, ngaphakathi nangaphandle, lapho abantu beholwa khona ngezinqubo ezenzeka kancane kancane, kusuka ezigabeni ezimpucuko zokungazi noma ubutha obunesihluku, unya olunesihluku, amasiko amakhulu kanye nokuthanda okungalawulwa, futhi, ngezigaba zemfundo ezinobuntu. ukuba nemikhuba emihle, ukuhlonipha, ukucabangela, ukukothelwa kanye nokucwengiswa nokuqiniswa.

Isigaba samanje sentuthuko yezenhlalo asikho ngaphezu kwesigamu sendlela yempucuko; kusenzelwa theoretical futhi ngaphandle, akukabi ngokoqobo nangaphakathi, impucuko. Abantu bane-veneer yangaphandle nje noma isiko; azikhukhulwanga ngaphakathi futhi azihlanzwa futhi ziqiniswe. Lokhu kukhonjiswa ngamajele, izinkantolo zomthetho, amaphoyisa emadolobheni nasemadolobheni ukuvimba noma ukubamba ukubulawa kwabantu ngokubamba inkunzi, ukubamba inkunzi, ukudlwengula kanye nokuphazamiseka okujwayelekile. Futhi isakhonjiswa ngokudabukisayo ngale nkinga ekhona njengamanje, lapho abantu nohulumeni babo baphendukele khona ukusungula, isayensi, kanye nomkhakha ekwakheni izinhlamvu nemishini yokufa yokunqotshwa kwamazwe abanye abantu, futhi bayaphoqa labo abanye ukwenza izimpi zokuzivikela, noma ukuqothulwa. Yize zingaba khona izimpi zokunqoba kanye nokuxaka okunje, thina asiphucukile. I-brute Force ngeke ivume amandla okuziphatha kuze kube yilapho amandla okuziphatha enqoba amandla amakhulu. Force kumele kuhlangatshezwane nazo ngamandla futhi imihubhe inqobile futhi iqiniseka ukuthi amandla abo obuqhwaga kumele aguqulwe yiwo abe amandla okuziphatha okulungile, ukuthi amandla angaphakathi okulunga nokucabanga kukhulu kunamandla amakhulu angaphandle.

Ukudelela okungaphandle kwezinzwa kube ngumthetho wokuthi amandla amakhulu amakhulu alungile. Kungenzeka kube umthetho onesihluku, umthetho wehlathi. Inqobo nje uma umuntu ebuswa yi-brute ekuye uyokuzithoba kumandla amakhulu, kumuntu ophambana naye wangaphandle. Lapho umuntu ebusa umhlukumezi kuye, umuntu uzomfundisa ukujezisa; futhi umhluzi uzofunda ukuthi ukulunga kungamandla. Ngenkathi umhlukumezi kumuntu ubusa ngamandla, umhlukumezi wesaba indoda bese indoda isaba umhlukumezi. Lapho indoda ibusa umhlukumezi ngakwesokunene, indoda ayesabi umhlukumezi kanye ne-brute trust futhi ilawulwa yindoda.

Amandla amakhulu ama-brute abe yimbangela yokuqala yokufa nokucekelwa phansi kwezimpucuko, ngoba umuntu akazange athembele emandleni akhe okuziphatha okulungelo lokunqoba amandla amakhulu. Amandla akulungile kuze kube yilapho ilungelo laziwa ukuthi lingaba namandla. Esikhathini esedlule, umuntu uyeyekethisa amandla akhe okuziphatha okulungile ngamandla amakhulu. Ukusebenzelana kahle bekulokhu kungukuyekethisa. Ukusebenziseka njalo kuhlala kuvuna izinzwa zangaphandle, futhi amandla brute aqhubekile nokubusa. Umuntu umiselwe ukubusa isihluku kuye. Akunakuba khona ukuyekethisana phakathi komuntu nomuntu ohlukunyeziwe uma umuntu ezobusa, futhi futhi akukho ukuvumelana phakathi komthetho womuntu nowomthetho wokuphambana. Isikhathi esikhulu sokumemezela nokugcina ukuthi amandla okuziphatha omthetho alungile, nokuthi lawo mandla amakhulu kumele anikezele futhi alawulwe ngamandla okulunga.

Lapho abamele ababusi wentando yeningi benqaba ngenhloso yokuyekethisa, lapho-ke wonke amadoda ayaphoqeleka ukuba azazise ngokwakhe. Lapho isibalo esanele sabantu ezizweni zonke simemezela umthetho wokulunga futhi sibambelela emthethweni wokulunga, iqembu elinamandla labaphikisi liyokhungatheka futhi kufanele linikezele. Lapho-ke abantu bangakhululeka ukukhetha ngesiko langaphakathi (ukuzithiba) ukuze bathuthuke, futhi balwele phambili phambili ukuya empucukweni.

I-United States of America umhlaba wokusungulwa kwentando yeningi yangempela, impucuko yangempela. Impucuko yangempela ayisiyo isiko lohlanga noma ubudala, noma ukuxhashazwa kwamanye amazwe nabantu abazophila futhi bafe futhi bakhohlwe, njengoba impucuko yangesikhathi esidlule yaphila futhi yafa futhi iyakhohlwa. Impucuko yukuvezwa kwezinjongo nokucabanga kwalabo abakwenza ukuthi babe yilokho okuyikho, ngaphandle nangaphakathi. Impucuko yesikhathi esedlule isungulwe futhi yakhuliswa ekubulaweni nasekuchitheni kwegazi kanye nasekugqilazweni noma ukugqilazwa kwabantu okwakhelwe izimpucuko emazweni abo.

Umlando usukela esikhathini samanje ungafinyeleleki ongathandeki nowakhohliwe njengombhalo ogciniwe wokufezeka kwabanqobi kanye nabanqobi babo, ababuye banqotshwa ngokubulala amaqhawe-kamuva. Umthetho wezikhwepha ezinamandla amakhulu ube ngumthetho wokuphila nokufa owenziwe ngabantu nempucuko yakudala baphila futhi bafa.

Lokho bekungokwedlule, ekugcineni esime ngakho ngaphandle kokuthi thina samanje siqhubeke. Futhi thina samanje kufanele ngokuhamba kwesikhathi siphele kulokho okuzoba yisikhathi sethu esidlule ngaphandle kokuthi thina njengamanje siqale ukuguqula ukucabanga kwethu kusuka kokungabi namthetho nokubulala kanye nokudakwa nokufa, ukwenza kabusha imizimba yethu ibe yaphakade manje. Okuphakade akuyona inkanuko efisayo, iphupho lezinkondlo, noma umcabango wokholo. Iaphakade likhona njalo — alidlulanga futhi alikavezwa ngokuqhubeka kweziqalo namaphethelo wesikhathi sesikhathi.

Ngenkathi uMenzi ongafi kuwo wonke umzimba womuntu eqhubeka nokuzenyeza futhi aphuphe ngokuhamba kwesikhathi ngaphansi kokupela kwezinzwa, uMcabangi kanye noKwazi ongafani nabo basendaweni engunaPhakade yaphakade. Bayayekisa ingxenye yabo esekudingisweni iphupha, ngokuzalwa nokufa kwezinzwa, kuze kube yilapho ifisa ukuzicabangela yona futhi izikhulule ejele lezinzwa, futhi yazi futhi nokuba futhi yenze ingxenye yayo ngeLaphakade— njengoMenzi owaziyo uMcabangi kanye noKwazi uqobo, ngenkathi esemzimbeni wenyama. Lokhu kuyilungiselelo lokusungulwa kwempucuko yangempela kanye ne-Doer eyazi kuwo wonke umzimba womuntu, lapho ikuqonda kahle ukuthi iyini futhi izokwazi ngokwayo nomzimba wayo ngalo msebenzi.

Impucuko yangempela ayenzelwe thina kuphela nezingane zethu kanye nezingane zezingane zethu futhi nokuphila nokufa ngezizukulwane zabantu bethu esikhathini noma iminyaka, njengoba bekuyisiko lokuphila nokufa, kepha, impucuko ingeyaphakade , ukuqhubeka ngaso sonke isikhathi sokugeleza, ukunikela ithuba lokuzalwa nokufa nokuphila kulabo abazolandela isiko lokuphila nokufa; futhi kuzonikeza futhi ithuba kulabo abangeke bafe, kodwa baphile-ukuqhubeka nomsebenzi wabo ngokuvuselela imizimba yabo, kusukela emizimbeni yokufa iye emizimbeni yaphakade yobusha obungenakufa. Lowo ngumqondo omuhle we-Civilization of Permanence, okuzoba yizwi lokucabanga kwaBenzi emizimbeni yabantu. Kuyilungelo lalowo nalowo ukukhetha inhloso yakhe. Futhi yilowo nalowo onenhloso uzohlonipha inhloso ekhethwe omunye komunye.

Kuye kwathiwa ukuthi ngesikhathi uMthethosisekelo wase-United States wenziwa futhi wavunywa, kwabhekwa ngamanye amadoda ahlakaniphe kakhulu njengo "Isipiliyoni Esikhulu" kuhulumeni. Uhulumeni usiphile iminyaka eyikhulu namashumi amahlanu futhi kuthiwa ungomdala kunabo bonke ohulumeni ababaluleke kakhulu emhlabeni. Ukuhlolwa kukhombisile ukuthi bekungekhona ukwehluleka. Siyabonga ngentando yeningi esinayo. Sizobonga kakhulu lapho sikwenza kube yintando yeningi engcono kunalokho eyikho. Kepha ngeke saneliswe size sikwenze kube yidemokhrasi yangempela. I-Intelligences enkulu kunazo zonke ayikwazanga noma ayengeke yathuthukisa intando yeningi kithi. Kunesizathu esingaphezu kokungabaza noma sokuzama ukuthi noma yimuphi uhulumeni ongalethwanga intando yabantu akusiyo intando yeningi.

Esikhathini sempucuko, lapho nje abantu bekhula ezweni lesigqila kanye nezingane zezingane futhi bafisa inkululeko nokuzimela, intando yeningi kungenzeka-kepha hhayi ngaphambili. Isizathu sibonisa ukuthi akekho uhulumeni angaqhubeka uma kungokwabaningi noma abambalwa noma abambalwa, kodwa ukuthi kungaqhubeka njengohulumeni uma kungokwesibalo esikhulu sabantu. Wonke uhulumeni owake wadala ufile, uyafa noma uzelwe ukuba afe, ngaphandle kwalapho kunguhulumeni ngentando futhi ngokwesifiso sabo bonke abantu njengesizwe esisodwa. Uhulumeni onjalo ngeke ube isimangaliso esenziwe ngomumo futhi wehla uvela ezulwini.

Okuyisisekelo wentando yeningi yaseMelika kuhle kakhulu, kepha izinto ezikhethwayo nobandlululo kanye nobuthakathaka obungathandeki babantu kuvimba ukwenziwa kwezinto eziyisisekelo. Akekho noyedwa noma abambalwa okufanele babekwe amacala ngamacala esikhathi esedlule, kepha bonke kufanele basolwe uma beqhubeka nokwenza amaphutha. Amaphutha angalungiswa yibo bonke abaqala ukuzikhuza ngokuzithiba kobuthakathaka kanye nokuphuma kothando, hhayi ngokucindezela kepha ngokulawula, ukuzithiba kanye nokuqondisa, ukuze yilowo nalowo azokwakha imizwa yakhe kanye nezifiso zakhe emzimbeni wakhe kuhulumeni ozimele wentando yeningi.

Manje yisikhathi sokuletha umbuso wangempela, wentando yeningi, okuwukuphela kukahulumeni ongavula impucuko yentando yeningi yangempela. Ngakho-ke kuzoqhubeka kuyo yonke iminyaka ngoba kuzosekelwa futhi kuqhubeke ngemigomo yeqiniso, yobunikazi nolwazi, ngokulunga nesizathu somthetho nobulungiswa, bokuzwa nesifiso njengobuhle namandla, njengokuzibusa kukahulumeni Abazi baPhakade abasekuPhakade, futhi obani abakwaHulumeni Wezwe, endaweni yokuBumba kabusha, ngaphansi koBunhloli Obukhulu Bomhlaba.

Kwimpucuko ye-Permanence elethwe noma yabonakaliswa emhlabeni womuntu, umuntu ngamunye uzoba nethuba lokuphumelela kanye nenqubekela phambili: ukufeza lokho okufiswayo futhi abe yilokho umuntu afisa ukuba yikho kwezobuciko nesayensi, ukuqhubeka njalo ukukwazi ukuqaphela ngokulandelana ngamazinga aphezulu wokuqaphela, ukwazi nokuthi unjani, futhi uqaphele izinto njengoba zinjalo.

 

Futhi ithuba lokuthi yilowo nalowo kini akhethe futhi afune intokozo yakho ngokuba yilokho ozenza abe yikho, ukuthi akwenze ukuzithiba futhi uzibuse kuze kube yilapho uzibamba futhi uzibusa. Ngokwenza lokho uzobe ususungule uhulumeni wokuzibusa emzimbeni wakho, futhi ngenxa yalokho uzoba ngomunye wabantu abazoba nohulumeni wabantu, ngabantu, futhi uzuze bonke abantu njengezizwe ezimbili - okuyiqiniso, intando yeningi yangempela: Uhulumeni wokuzibusa.