I-Word Foundation
Yabelana ngaleli khasi



THE

I-WORD

Vol. 15 JULY 1912 Cha 4

I-Copyright 1912 ka-HW PERCIVAL

UKUPHILA NGAPHAKATHI

(Iyaqhubeka)

INDODA yesifiso esinamandla, efuna amandla ukuyisebenzisela lokho ekucabangayo ukuthi kube yintshisekelo yayo ngokuzimela kwabanye, ingathola amandla futhi ingahle yongeze impilo yayo emhlabeni isikhashana, kumuntu ojwayelekile, ibonakala inguna phakade. Amandla atholakele kumele asabele kuye futhi amchoboze, ngoba ngesimo sakhe sengqondo uye wazenza isithiyo endleleni yentuthuko yesintu. Umthetho ufuna ukuthi zonke izithiyo zenhlalo nentuthuko yabantu zisuswe. Izenzo zomuntu onamandla futhi nobugovu zingahle zibonakale sephula umthetho isikhashana. Kubonakala nje ukuthi bayazephula. Ngenkathi umuntu enza okuphambene nomthetho, aphazamise noma ahlehlise ukusebenza kwawo, ngeke akwazi ukukuqeda kuze kube phakade. Amandla awasebenzisayo aphambana nomthetho azobuyela kuye ngesilinganiso sokusebenza kwakhe ngamandla. Amadoda anjalo awabhekwa kulokho okulotshwe lapha ukuthi Ukuphila Phakade. Okushiwo kuzoba wusizo kulabo kuphela abanesisusa sokuphila okuphakade, ukuthi ngaleyo ndlela bazokwazi ukusebenzela isintu, nokuthi ukufinyelela kwabo isimo sokuphila okuphakade kuzoba kuhle kakhulu kubo bonke abantu.

Umuntu othathe noma othatha lezi zinyathelo ezintathu zokuphila ngenhla ezichazwe ngenhla, ukubona ukuthi uyafa, alahle indlela yokufa futhi afise indlela yokuphila, futhi aqale inqubo yokuphila, kufanele azijwayeze nezincomo ezithile ayozibonakalisa futhi azibonise kuyena njengoba eqhubeka ethuthuka ebhekise empilweni yaphakade.

Kunomthetho owodwa obusa kuzo zonke izingxenye zomhlaba womhlaba obonisiwe.

Umhlaba omine ukhona, umhlaba wenyama, izwe lemilingo, izwe lengqondo nomhlaba wokomoya.

Yilowo nalowo kulomhlaba omane ubuswa yimithetho yawo, wonke uthobela umthetho owodwa wendawo yonke.

Zonke izinto emhlabeni ngamunye zingashintsha, njengoba ushintsho luyaziwa kulowo mhlaba.

Ngaphesheya kwalawo mazwe amane kukhona umnyombo omningi wezimpande okuvela kuwo zonke izinto kuvela embewini. Ngale kwalokho futhi kuhlanganisa konke okungakhonjisiwe futhi konke kuveziwe yiSonke.

Ngokwesimo sayo uqobo, into ayivelwanga muntu, ekuphumuleni, ayinamqondo owodwa, iyafana kulo lonke, futhi ayinangqondo.

Izidakamizwa zibizwa ukubonakaliswa ngumthetho.

Ukuboniswa kuqala kuleyo ngxenye yezinto esebenzayo.

Ekubonakalisweni ngakunye kwalokhu, into ihlukaniswa yizinhlayiya eziyunithi ekugcineni.

Iyunithi lokugcina alikwazi ukuhlukaniswa noma ukubhujiswa.

Lapho iqala ukubonakaliswa, leyo nto eyayiyinto iyeke ukufana kulo lonke bese iba ngababili esenzweni sayo.

Ukusuka kokuphambili okubonakalisiwe kuyunithi ngalinye lokugcina kuza wonke amandla nezinto.

Lokho okwenziwa ekubonakalisweni kubizwa ngokuthi yindaba, okukhona kabili njengezinto zomoya noma zezindaba.

Izinto zakhiwa amayunithi wokugcina ezinhlanganisweni ezahlukahlukene.

Umhlaba omane obonakalisiwe uhlanganiswa amayunithi okugcina okuyindaba yawo eyakhiwe.

Indaba yelinye lamazwe amane abonakalisiwe iyakhiwa kungaba ngumugqa we-obliution noma umugqa wokuzivela.

Umugqa we-obliution ekwakhiweni kwemvelaphi yokugcina yamayunithi ususuka emhlabeni wokomoya ngokusebenzisa imihlaba yezengqondo neyomqondo ezweni lomzimba.

Izigaba ezilandelanayo zokuthuthuka ezansi emgqeni we -uterution yindaba yokuphefumula noma umoya, into yokuphila, into esetshenziswayo, udaba lwezocansi noma udaba lomzimba.

Umugqa wokuziphendukela kwemvelo ekwakhiweni kwamayunithi wokugcina usuka emhlabeni wenyama ngokusebenzisa imihlaba yezengqondo neyengqondo ungene emhlabeni wokomoya.

Izigaba zokuthuthukela phezulu emgqeni wokuziphendukela kwemvelo yindaba yocansi, into yesifiso, udaba lokucabanga, kanye nobuntu.

Amayunithi wokugcina athuthukiswa entanjeni ye-onsution ayazi kodwa angazihlakaniphi.

Amayunithi wokugcina athuthukiswa emgqeni wokuziphendukela kwemvelo ayazi futhi ahlakaniphile.

Amayunithi wokugcina athuthukiswa emgqeni wokulawulwa kokuziphendukela kwemvelo futhi abangela amayunithi wokugcina emgqeni we-emergencyution ukuba enze kulawo mazwe lapho aqondiswa amayunithi aqondayo.

Ukubonakaliswa kwanoma imuphi umhlaba kuwumphumela wokuhlanganiswa kweziqu ezingenamkhono ekugcineni, futhi njengemiphumela, isiqondisi abanikezwe amayunithi aqondayo.

Iyunithi ngalinye liboniswa ngamazinga walokho okubizwa ngokuthi ngumoya nalokho okubizwa ngokuthi yindaba.

Okubizwa ngokuthi komoya nalokho okubizwa ngokuthi yizingqinamba kuyizici eziphikisanayo zobukhulu obuvezwe ohlangothini olubonakalayo lwento ngayinye.

Uhlangothi olubonakalayo lweyunithi ngalinye lubizwa ngokuthi yindaba, ngamafuphi.

Indaba yaziwa njengomoya ngakolunye uhlangothi nendaba ngakolunye uhlangothi.

Uhlangothi olungabonakali lwento ngayinye luyinto.

Uhlangothi olubonakalayo lweyunithi ngalinye lungahle lilinganiswe futhi luxazululwe lube ohlangothini olungazwakali lweyunithi efanayo.

Iyunithi ngalinye lokugcina kumele lidlule kuzo zonke izigaba zokukhula emgqeni we-obliution, lisuka ezweni elingokomoya liye emhlabeni wenyama, ngaphambi kokuba lelo yunithi lokugcina liqale ukukhula kwalo emgqeni wokuziphendukela kwemvelo.

Iyunithi ngalinye lokugcina kumele lidlule kuzo zonke izigaba zokuthuthuka lisuka kweliphezulu, lisuka kumoya omude ezweni lokomoya liye entweni eminyene emhlabeni wenyama, futhi kumele lidlule kuzo zonke izigaba zokukhula lisuka kweliphansi emhlabeni lize liphezulu kakhulu umhlaba ongokomoya.

Iyunithi ngalinye lokugcina elingenangqondo lithonywa isimo somoya uqobo laso ukuba sisebenze njengokuyalelwa yunithi yokugcina enhle, kuze kube yilapho leyo yunithi yokugcina iba yunithi yokugcina enkulu.

Amayunithi wokugcina angenabo ubuhlakani baba amayunithi wokugcina ahlakaniphile ngokuhlangana kwabo namayunithi wokugcina aqine njengoba beqeda ukuthuthukiswa kwabo emgqeni we-obliution.

Iyunithi yokugcina engenangqondo ayinacala ngemiphumela yezenzo zayo.

Lapho amayunithi wokugcina eba oqondayo futhi eqala ukukhula kwawo emgqeni wokuziphendukela kwemvelo, iba nesibopho sezenzo zawo nokuthi yini ebangela ukuba yenziwe yiyunithi enkulu engenangqondo.

Iyunithi ngalinye lokugcina kumele lidlule ekuthuthukisweni kuzo zonke izigaba zokuba yunithi yokugcina enkulu.

Umuntu uyunithi lokugcina elihlakaniphe, nelisesigabeni sentuthuko.

Umuntu unakho ekugcinweni kwakhe futhi unesibopho sokuthola ukubalwa okungenakubalwa kwamanye amayunithi kodwa angaqondakali ekugcineni.

Iqoqo ngalinye lamayunithi wokugcina umuntu ophakeme oyunithi ekugcineni anawo ezigabeni zokuthuthuka adlule kukho.

Umuntu unaye enhlanganweni alawula kuyo amayunithi wokugcina wazo zonke izindiza zokubuyiselwa nokuziphendukela kwemvelo kufinyelela esigabeni sokuthuthuka ekuziphendukeleni kwemvelo afinyelela kukho.

Ngobunye bempahla, ohlangothini olungazivezi njengeyunithi yokugcina, umuntu angaqhamuka esemhlabeni okhonjisiwe abuyele kulokho okungabonakali.

Ngamandla entweni yomoya, okuwukubonakaliswa kwakhe njengeyunithi yokugcina, umuntu angaletha ushintsho kuye ngokwakhe ayeke ukwenza ngokuhlukile njengento enhle noma engemihle, umoya noma udaba.

Ukushintshana phakathi kwalezi zinto eziphikisayo kwenza umuntu njengeyunithi yokugcina ehlakaniphile anyamalale endizeni eyodwa emhlabeni futhi adlulele kwelinye indiza noma umhlaba futhi adlule kulawo abuye futhi.

Endizeni ngayinye noma emhlabeni okukhona kuwo umuntu oyunithi wokugcina, ubonakala kuye noma uyazi yena ngokwezimo zalowo mhlaba noma indiza, futhi kungenjalo.

Lapho umuntu ophakeme oyunithi wokugcina eshiya indiza eyodwa noma umhlaba, uyeka ukuzibona ngokwezimo zaleyo ndiza nomhlaba, azazise ngokuya ngemibandela yendiza nomhlaba adlula kuwo.

Izimo ezingafakwanga futhi ezingenakulinganiswa nezingapheleli futhi ezingaphelele ohlangothini olubonakalayo lwendoda yokugcina ehlakaniphile iveza isifiso sentuthuko, ibhalansi, ukuqeda, futhi ziyimbangela yokushintsha okuqhubekayo.

Ukuphikisana ngakunye ohlangothini lokubonakaliswa komuntu oyunithi wokugcina oqondileyo indoda ifuna ukuphikisana noma ukubusa okuphambene nayo.

Ngayinye yabaphikisi ohlangothini lokuzibonakalisa njengeyunithi yokugcina ehlakaniphile ifuna futhi ukuhlanganisa nayo noma inyamalale komunye.

Ngenkathi kukhona izinguquko kwabaphikisi ohlangothini olubonakalayo lwendoda eyilungelo lokugcina eliyisiqalo, kuzoba nobuhlungu, ukudideka, nokuxabana.

Umuntu njengeyunithi yokugcina ehlakaniphile uzoqhubeka avele futhi anyamalale futhi abonakale kumhlaba ohlukile ngaphansi kwezimo ezidingekayo zomhlaba, futhi kufanele abekezelele ukuhlupheka kokuzwa nokushintsha, futhi uyobe angazazi yena njengoba enjalo oyisidlakela esiphelele Iyunithi, aze abambe ushintsho futhi amise ukungqubuzana kwabaphikisayo ohlangothini lokubonakaliswa kwengxenye yokugcina ayiyona.

Umuntu angabopha ushintsho futhi amise ukungqubuzana kwalaba abaphikisi ngokuzindla nokuzazi nokuzibandakanya yena uqobo noma ubunye ohlangothini olungazwiswanga yena uqobo njengeyunithi yokugcina ehlakaniphile.

Ingqondo yisigaba ekuthuthukiseni iyunithi lokugcina.

Izitha eziphikisayo zohlangothi olubonakalayo lweyunithi lokugcina zingalingana futhi zihlangane.

Lapho abaphikisi bohlangothi olubonakalayo lweyunithi ekugcineni belinganiselana futhi bemunye njengamuntu, abaphikisi bayayeka ukuba ngabaphikisi bese laba ababili baba munye, okufana nokuthi akekho ophikisayo.

Ukuthi lapho abaphikisi ohlangothini olubonakalayo lweyunithi lokugcina behlangana babe munye, ubunye noma ubunye, okuluhlangothi olungabonakali lwayunithi yokugcina.

Lokho abaphikisi bohlangothi olubonakalayo lweyunithi lokugcina babe yikho.

Izitha eziphikisayo zohlangothi olubonakalayo lweyunithi lokugcina elihlangene futhi zaqala zaba munye, zinokuphindaphindwa kwento futhi zingubuso obuhle bungahlangani.

Leyunithi yokugcina ehlakaniphile lapho abaphikisi bobabili uhlangothi lwayo olubonakalayo besiba yinye futhi enento ephindaphindekile, ayifani nento noma iziveza nento.

Lokho okuye nokuzikhomba ohlangothini olungazivezi lwalo noma into, kungukuhlakanipha, umthetho wokuhlakanipha; uhlangothi olungazivezi luhlala luyinto.

Umgomo wokuhlwaya uyazi futhi uyasiza futhi uzikhombe ngawo wonke umuntu ophambili kulawo mazwe abonakalisiwe kanye nezinto, impande yemihlaba ebonisiwe.

Ngaleyo ngxenye uqobo lwayo okuyiqiniso ukuthi umgomo wokuhlaziya uyazi futhi usebenza nawo wonke amayunithi wokugcina kuwo wonke umhlaba kulayini wezinto ezingeke zenzeke.

Ngomqondo ongaba khona wesimiso sokuhlakanipha esikuyunithi ngayinye ehlakaniphile ekugcineni, umgomo wokuqonda uyazi indawo ngayinye ehlakaniphile kulelinye lamazwe abonakalayo emugqeni wokuziphendukela kwemvelo.

Isimiso sokuhlakanipha sikhona amayunithi wokugcina kuwo wonke umhlaba, kepha asivezi ubukhona baso njengefomu noma ngesimo.

Isimiso sokuhlakanipha sibonisa ubukhona baso kuphela ngokuzwa noma ukuqaphela ukuhlangana nazo zonke izinto nakuzo zonke izinto nangokuthanda okuhle kuzo zonke izinto.

I-Will ngumthombo wamandla lapho umgomo wokubonisa ubonakalisa ubukhona bawo kunoma imuphi umhlaba.

Intando ayethulwe futhi ayifaneleki.

Njengoba umuntu eyunithi yokugcina ezinhlangothini zakhe zokubonakalisa nokungabonakali, zinjalo nezomhlaba ezine, ezinhlangothini zazo zokubonisa nokungabonakali.

Indoda ehlakaniphile yokugcina yunithi imele izwe ngalinye emhlabeni nasekubonakaliseni izinhlangothi zayo, kanye nakuwo wonke umuntu.

Kufana nomthetho kanye nemithetho esebenza ku-WONKE nakumhlaba ngamunye esebenza kumuntu nenhlangano yakhe.

Njengombana umuntu ohlakaniphileko weyunithi lokugcina enza imisebenzi yamayunithi wokugcina ekuye futhi ekugcinweni kwakhe, basebenza kwamanye amayunithi wokugcina kulo lonke izwe lomhlaba abahlobene nalo.

Amayunithi wokugcina kulawo mazwe ahlukahlukene asabela njengoba kwenziwa yizingxenye zokugcina ekugcineni komuntu futhi zonke zaphendukela kumuntu.

Umqondo womuntu ophilayo weyunithi usebenza ngokwawo futhi ngendlela efanayo usebenza emqondweni weWonke, futhi kanjalo nengqondo yeWonke isabela kumuntu ophakeme oyunithi womuntu.

Lezi ziphakamiso kungenzeka zingabonakali ngasikhathi sinye engqondweni. Kepha uma umuntu ezozifunda, azisondeze zona, ziyozimila engqondweni yakhe, zibonakale kuye leso sizathu. Bazomsiza umuntu ekukhuleni kwakhe ekulweni nokuphila okuphakade ukuthi azwisise ukusebenza kwemvelo ngaphakathi kuye nokuthi azichaze yena.

Ukuphila okuphakade akuphilela ukujabulela injabulo. Ukuphila phakade akusikho ukuxhaphaza abanye abantu. Ukuphila okuphakade kudinga isibindi esikhulu kunesosha elinesibindi, intshiseko ethe xaxa kunokuthanda izwe elikhuthele kunabo bonke, ukuqonda izindaba kunolwazi olunzulu kunalowo onamandla okuzwakalayo, uthando olujulile ukwedlula olomama abazinikele kakhulu. Umuntu ophila phakade ngeke athande ukuba nesosha lilwe futhi life. Umhlaba awuboni futhi awuzwanga ngokulwa akwenzayo. Ukuthanda izwe lakubo alilinganiselwe ifulege kanye nesizwe nomhlaba lapho isithunzi sawo siwela kuwo. Uthando lwakhe alunakulinganiswa ngeminwe yengane. Ifinyelela kusuka kuzinhlangothi zamanje zezidalwa ezidlulile nezisazofika. Kufanele uhlale lapho amabutho abantu edlula futhi afike ahamba, elungele ukubasiza lapho sebekulungele futhi bezokwamukela. Umuntu ophila phakade ngeke alahle ithemba lakhe. Umsebenzi wakhe ukuhambisana nezinhlanga zobuntu. Kuze kube yilapho umfowethu omncane womndeni wakhe omkhulu akwazi ukuthatha indawo yakhe lapho umsebenzi wakhe uzoqedwa khona, futhi mhlawumbe hhayi ngaleso sikhathi.

Inqubo yokuphila okuphakade, kungenzeka inkambo ende futhi enzima futhi idinga ubukhulu besimilo nokuphola kokwahlulela ukuze kuhanjwe. Ngesisusa esifanele ngeke kube nokwesaba ukwethula ohambweni. Lowo okwenzayo ngeke akhangazwe yinoma yisiphi isithiyo, futhi ukwesaba ngeke kumubambe. Ukuphela kwendlela ukwesaba okungamthinta futhi kumnqobe ngayo yilapho ehlanganiswa futhi enakekelwa isisusa sakhe esingalungile. Ukwesaba akunakuthola indawo yokucabanga ngesisusa esifanele.

Sekuyisikhathi sokuthi amadoda aqaphele ukuthi athwalwa yisifufula sokuphila, futhi ngesikhashana esincane agubungele ukufa. Sekuyisikhathi sokukhetha ukungaminyanisi kangako, kodwa ukusebenzisa isifufula ukuze siqhubeke ngokuphepha, siphile phakade.

(Kuzoqhutshwa)